در این مقاله می خواهیم با اشیاء جریان در BPMN آشنا شویم. همانطور که در مقاله قبلی خواندیم اشیاء جریان سه عنصر کلیدی دارد:
- رخداد
- فعالیت
- درگاه
رخداد یا Event
رویداد یا رخداد در واقع پیشامدی است که در خارج از فرایند روی میدهد و بر جریان فرایند تاثیر می‌گذارد. رویدادها اتفاقاتی هستند که در یک نقطه زمانی اتفاق می‌افتند و اصلا در یک بازه زمانی محقق نمی‌شوند.
یک رویداد به صورت گرافیکی با یک دایره نمایش داده می شود و به سه دسته ی رویداد شروع، رویداد میانی و رویداد پایان تقسیم می شود.
رویدادها با توجه به اینکه از کدام نوع باشند ضخامت شکل دایره شان تغییر می کند. رویداد شروع دایره ای با خط باریک، رویداد میانی با دو خط باریک و رویداد پایانی با خط پهن توپر نمایش داده می شود.
رویدادها به دو نوع رویدادهای دریافت گرا (Cought/Received) و رویدادهای پرتابی (Tiggered/Sent) تقسیم می شوند. برای تشخیص آن ها میتوانید به توپر یا خالی بودن آیکون داخل نماد توجه نمایید.(رویداد دریافت کننده تو خالی و رویداد پرتاب کننده توپر است)
رویداد دریافت کننده می تواند در جریان فرایند کسب و کار یا مرز یک فعالیت (به فعالیت Attach می شود) قرار بگیرد.
فعالیت یا Activity
فعالیت واژه‌ای عمومی برای کاری که یک شرکت یا سازمان انجام می دهد است. فرایندهای کسب‌وکار در مرتبه‌ی اول توسط انواع مختلف فعالیت‌های BPMN تشکیل می‌شوند. فعالیت در BPMN با مستطیلی با گوشه‌ای گرد نمایش داده میشود.
یک فعالیت می تواند تجزیه ناپذیر(atomic)،مرکب (decomposable) و یا فراخوان باشد.
فعالیت تجزیه ناپذیر به عنوان یک وظیفه (Task) تعریف میشود که قابل شکسته شدن نیستند که در BPMN وظایف به دو دسته تقسیم می شوند:
وظایف کاربری (User Task) : فعالیتی که برای آن حتما از نرم افزار استفاده میشود یعنی مواردی که انجام آن کار می‌بایست از طریق افراد و کارتابل انجام پذیرد مثل ثبت خرید درفروشگاه
وظایف دستی (Manual) : بدون استفاده از نرم افزار و با دانش فردی توسط یک شخص صورت می‌گیرد مثل پرینت گرفتن مدرک و بایگانی کردن آن
فعالیت تجزیه پذیر یا مرکب به عنوان یک زیر فرایند (Sub-Process) تعریف میشود و میتوانید به صورت باز و بسته زیر فرایندهای خود را نمایش دهد. در یک Sub-Process بصورت بسته از نماد + در مرکز و پایین مستطیل استفاده میشود.
فعالیت فراخوان که وظایف یا زیرفرایند‌ها را از سر تا سر فرایند فراخوانی می کند. یک فرایند فراخوان با مرزی ضخیم نمایش داده میشود.
درگاه یا Gateway
درگاه ها در جریان توالی (Sequence Flow) به کار می رود تا واگرایی یا همگرایی را نشان دهد. در حالت واگرا یک مسیر فرایندی به چند مسیر فرایندی تبدیل میشود و در حالت همگرا چند مسیر فرایندی به یک مسیر فرایندی تبدیل میشود.
تصمیم گیری (decision)، منشعب شدن (forking)، ترکیب شدن (merging) و بهم پیوستن (joining) مسیرها را مشخص می‌کند.
باتوجه به تصویر زیر با 4 دسته از درگاهها میخواهیم آشنا شویم:
مقاله‌های مرتبط
BPMN چیست؟
اتصالات، خطوط شناوری و مصنوعات در BPMN
درگاه انحصاری یا Exclusive Gateway
زمانی که در فرایند نیاز به تصمیم گیری باشد و قرار باشد تنها یک انتخاب صورت پذیرد.
دو نوع مکانیزم در این دروازه وجود دارد :
- تصمیم گیری مبتنی بر داده (Data-Based Exclusive Gateway)
- تصمیم گیری مبتنی بر رخداد (Event-Based Exclusive Gateway)
درگاه تصمیم گیری مبتنی بر داده عملکرد پیش فرض درگاهها در BPMN است و در مدلسازی بیشترین کاربرد را دارد. عملکرد به این صورت است که شرطی در درگاه مطرح میشود و فرایند از آن مسیر خارج میشود که نتیجه بررسی شرط را مثبت ارزیابی کند. با نماد لوزی خالی یا علامت x در داخل لوزی نمایش داده میشود.
این درگاه در واقع نشانگر یک نقطه تصمیم گیری است که در آن مسیرهای خروجی براساس اتفاق افتادن رخدادها انتخاب می‌شوند.
درگاه موازی یا Parallel Gateway
درگاه موازی در واقع مکانیزمی برای ایجاد مسیرهای موازی یا تجمیع مسیرهای موازی در فرایند ارائه میدهد.
این دروازه مجوزی را بررسی نمی کند یعنی تمام مسیرهای بعد از آن بطور موازی انجام می شود.
درگاه جامع یا Inclusive Gateway
زمانی از درگاه انحصاری استفاده میشود که در فرایند امکان تحقق بیش از یک نتیجه در بررسی شرط وجود داشته باشد.
درگاه پیچیده یا Complex Gateway
از این درگاه زمانی که میخواهیم تصمیم های پیچیده را در فرایند مدیریت کنیم استفاده می شود اما اکثرا این درگاه چندان استفاده ای ندارد.
در تصویر زیر با اشکال تمام مفاهیم بالا آشنا می‌شویم:
